KONTINENT BALKAN

O PREDSTAVI / Željko Jovanović
Inspiracija za rad na predstavi „Kontinent Balkan” motivisana je sadržajem knjige Vesne Goldsvorti „Izmišljanje Ruritanije”.

Izvanredan naučni rad nudi obimnu građu i predstavlja hrestomatiju priloga na koji način je prostor Balkana interpretiran u literaturi u Velikoj Britaniji tokom devetnaestog i prve polovine dvadesetog veka, najpre u književnosti, a potom i u štampi i “lakoj” književnosti. Konkretno radi se građi koja oslikava odnos velikih sila, u ovom slučaju Velike Britanije, prema narodima Balkana, koji je u najkraćem, prilično pojednostavljen i osenčen neuvažavanjem.

Neposredan povod za interesovanje britanskih pisaca i tamošnje javnosti za ovaj prostor naime, bila je borba balkanskih naroda za samosalnost i oslobođenje od osmanskog carstva. U početku, naročito u Bajronovim pesmama koje su bile neke vrsta “okidača” i povoda drugim autorima, borba naroda Balkana za oslobođenje opisivana je, posmatrana i dočekana kao herojska i veličanstvena.

Vremenom, međutim interpretacija i refleksija ovog prostora u određenom istorijskom periodu počela je dobijati sasvim neobičan pristup i karakter. Borba za oslobođenje potlačenih naroda od zuluma turskog carstva, u delima koja nastaju u kasnijem periodu, počinje da prerasta više u povod za pisanje i veličanje sopstvenih, izmišljenih junaka. Najčešće je reč o lordovima, vitezovima i drugoj vlasteli nižeg ranga koji, željni avanture i kao sila iz vazduha dolaze na nemirni Balkan, efektno rešavajući sve probleme. Stvari se zahuktavaju i dobijaju povremeno čak groteskne oblike kada ova tema iz literature dobije prostor u štampi. Uopšte ne treba sumnjati da su balkanske zemlje i narodi svojim ponašanjem, davali, ne samo prostora za određene interpretacije, već i prilično povoda, a čineći to sve vreme pa i danas, što ovu temu i pitanja u vezi odnosa velikih zemalja prema Balkanu čini aktuelnima.

U tom smislu, umesto bavljenja sudbinom pojedinih junaka te borbe (ili bilo kog junaka pravednog rata za slobodu, na primer: grčkog revolucinara, srpskog viteza, crnogrskog ili albaskog gorštačkog ratnika), izabrani su junaci: Realista, Nadrealista, Cinik ili Moralista (kao što su mogući i drugi tipovi karaktera), koji u formi konferencije ili simpozijuma posvećenim Balkanu, sukobljavaju i suprotstavljaju svoje poglede na stanje stvari koji se međusobno dramatično razlikuju, sukobljavaju i spore.